توصیه هاى تغذیه اى در هنگام شکایات شایع دوران باردارى

در این مقاله در مورد شکایات شایع دوران بارداری صحبت می کنیم و راه حل های تغذیه در مورد هر یک از این بیماریها یا موضوعات ارائه می  دهیم ، امیدواریم با خواند این مقاله بتوانید به جواب مشکلات خود برسید و این دوران شیرین را با موفقیت پشت سر بگذرانید و در آینده بتوانید فرزند دلبندتان را به خوبی پرورش دهید . در این دوران شکایات شایعی وجود دارد که در زیر لیستی از آنها آمده است :

ترش کردن و سوزش معده در دوران بارداری

یک رخداد معمول در اواخر باردارى است و معمولاً در شب ها روى مى دهد. بازگشت اسید معده به مرى موجب سوزش انتهاى مرى مى شود و به دلیل این که قسمت انتهایى مرى در نزدیک قلب است از این حس سوزش به عنوان )سوزش قلب(یاد مى شود و این سوزش ربطى به قلب و یا کار آن ندارد. در بیشتر موارد، این مسئله به دلیل بزرگ شدن رحم و فشار آن بر روده ها و معده و نیز شل شدن اسفنکتر مرى و بازگشت محتویات معده به داخل مرى ایجاد شده و باعث احساس سوزش مى شود. این عارضه با خوردن غذاى زیاد و تشکیل گاز شدت مى یابد.

توصیه هاى تغذیه اى هنگام ترش کردن و سوزش سر دل

 

سوزش سر معده

  • غذا در وعده هاى کوچک و متعدد (هر ۲ تا ۳ ساعت) مصرف شود.
  • به جاى استفاده از مواد غذایى سرخ کرده، از غذاهاى آب پز و بخار پز و یا کبابى استفاده کنند.
  • غذا به آرامى و در محیطى با آرامش میل شود.
  • از خوردن غذاهاى حجیم قبل از خواب اجتناب شود.
  • از نوشیدن آب و مایعات در حین غذا خوددارى و یا بلافاصله پس از اتمام غذا خوددارى شود. آب و مایعات را مى توان ۱ تا ۲ ساعت پس از صرف غذا مصرف نمود.
  • بعد از صرف غذا کمى پیاده روى کنند.
  • رژیم غذایى باید پُرپروتئین و بدون قند هاى ساده باشد. مواد غذایى پروتئینى ترشح گاسترین را تحریک کرده و فشار اسفنکتر تحتانى مرى را افزایش مى دهند؛ اما مواد غذایى حاوى قند هاى ساده ترشح انسولین را تحریک مى کنند و باعث کاهش فشار اسفنکتر تحتانى مرى مى شوند.
  • رژیم غذایى باید کم چرب و حاوى مقادیر کمى از غذاهاى سرخ شده، سس هاى خامه دار، آبگوشت هاى چرب غلیظ، گوشت هاى پرچرب، شیرینى ها و مغزها باشد.
  • از غذاهاى ادویه دار، به خصوص ادویه تند کمتر استفاده کنند. هر چه غذا ادویه کمتر و طعم ملایم ترى داشته باشد، ترشح اسید معده را کمتر تحریک مى کند.
  • مصرف غذاهاى کاهش دهنده فشار اسفنکتر تحتانى مرى، نظیر نعناع، پیاز، سیر، چاشنى ها، شکلات، قهوه، چاى، نوشابه هاى گازدار و سایر نوشیدنى هاى حاوى کافئین را قطع کرده و به جاى آن آب بنوشند. در صورت مصرف چاى، از چاى پررنگ اجتناب کرده و بجاى آن از چاى کم رنگ ۲- ۳ فنجان در روز استفاده شود
  • غذاهاى مایع مثل آش و سوپ مصرف نکنند.
  • در هنگام استراحت زیر سر را بالاتر از سطح بدن قرار دهند.
  • اجتناب از دراز کشیدن ۱-۲ ساعت بعد از خوردن یا آشامیدن به ویژه قبل از خواب و بلافاصله بعد از غذا

در صورتى که با رعایت همه اصول فوق، سوزش سر دل هم چنان ادامه داشت، مى توان با نظر پزشک از آنتى اسیدها استفاده کرد.

تهوع و استفراغ در دوران بارداری

 

حالت تهوع

شیوع این عارضه بین ۵۰ تا ۷۰ درصد است و اغلب در سه ماهه اول باردارى رخ مى دهد و تا هفته ۱۶ باردارى بهبود مى یابد.

از آنجایى که این مشکل در صبح ها تشدید مى شود، بیمارى صبحگاهى نامیده مى شود؛ گرچه ممکن است در هر ساعتى از شبانه روز اتفاق بیفتد. در ۵ تا۱۰% % موارد ممکن است تهوع و استفراغ تا پایان باردارى ادامه داشته باشد و متأسفانه احتمال وقوع کم وزنى نوزاد و زایمان زودرس، به میزان ۱۷ % و سقط جنین و مرده زایى را به میزان ۳۰%  افزایش مى دهد.

  • تهوع باردارى تنها تهوعى است که با حضور غذا در معده بهبود مى یابد و تغذیه به عنوان بخشى از درمان در نظر گرفته مى شود.
  • هنگامى تهوع باردارى نیازمند پیگیرى فورى است که موجب کاهش وزن شود، در این زمان ارزیابى تغذیه اى باید انجام شود.

تهوع و استفراغ باردارى را به تغییرات هورمونى نسبت مى دهند. افزایش هورمون هاى باردارى به خصوص استروژن و همچنین میزان گونادو تروپین جفتى به عنوان عوامل مؤثر ذکر شده اند. تهوع و استفراغ باردارى گاهى مى تواند موجب کاهش وزن شود در این زمان ارزیابى وضعیت آب و الکترولیت ها و هیدراسیون بیمار ضرورت مى یابد.

توصیه های تغذیه ای هنگام تهوع و استفراغ بارداری

  • معده را خالى نگه ندارند اما در عین حال از پرى و سنگینی معده هم خوددارى کنند.
  • مقدار غذاى کمتر در هر وعده مصرف شود
  • افزایش تعداد وعده هاى غذایى که ممکن است برحسب تحمل مادر تا ۹ وعده در روز هم برسد.
  • استفاده از کربوهیدراتهاى زود هضم و مصرف پروتئین مفید است
  • بیسکویت یا نان خشک قبل از برخاستن از رختخواب مصرف کرده و پس از ۱۵ دقیقه از رختخواب برخاسته و صبحانه سبک و زود هضم بخورند.
  • از مصرف همزمان غذا و مایعات خوددارى شود
  • از خوردن غذاهاى پر ادویه، سرخ شده، نفاخ، حجیم و دیر هضم اجتناب شود
  • از آنجایى که غذاها و مایعات سرد بیش از نوع گرم آنها قابل تحمل مى باشند از غذاهاى سرد با دماى یخچال استفاده شود و نیز از غذاهایی که بوى محرک دارند اجتناب شود.
  • در صورت مصرف مایعات و غذا های سرد با دماى یخچال مراقب آلودگیهاى میکروبى باشند
  • در زمان آشپزى، پنجره آشپزخانه را باز بگذارند تا بوى شدید و تند غذا آزار دهنده نباشد و در صورت عدم تحمل توصیه می شود غذا بوسیله سایر افراد خانواده تهیه گردد.
  • در صورت بروز ناراحتى معده همراه با تهوع نیز مى توان یک تکه نان یا بیسکویت مصرف کرد.
  • به آرامى غذا بخورند
  • به مدت طولانى گرسنه نمانند.
  • از رایحه هاى آزار دهنده و بوى تند برخى غذاهاو سایر بوهاى آزاردهنده اجتناب کنند.
  • در تهوع و استفراغ شدید حمایت روانى مادر توسط اطرافیان خصوصا همسر خانم باردار توصیه می شود.
  • مواد غذایى حاوى کربوهیدرات پیچیده نظیر نان برشته، بیسکویت نمکى (کراکر)، نان خشک یا نان سوخارى مصرف شود
  • در صورتیکه تهوع استفراغ بارداری خفیف باشد ویتامین ب۶ می تواند موجب کاهش علائم مى شود

ادم و گرفتگى پا در دوران بارداری

 

پاگرفتگی

در سه ماهه سوم باردارى به علت فشار رحم روى ورید ها و انسداد بازگشت خون به قلب ادم خفیفى در ناحیه ساق پا ایجاد مى شود. این نوع ادم که به نوعى فیزیولوژیک تلقى مى شود نباید با ادم پاتولوژیک مربوط به پره اکلامپسى اشتباه گرفته شود.

در صورت بروز ادم توصیه مى شود خانم باردار ۴-۵ بار در روز به پهلو دراز بکشد. دراز کشیدن به پهلو (خصوصاً به پهلوى چپ) سبب خون رسانى بهتر به اعضاى لگنى از جمله رحم، جنین و نیز سهولت در بازگشت خون از پاها مى شود. این کار از پیشرفت ادم نیز جلوگیرى مى کند. همچنین بهتر است زن باردار از ایستادن و یا نشستن مدت طولانى و با پاهاى آویزان از صندلى خوددارى کند. علاوه بر این دراز کشیدن متناوب در طول روز به شکلى که پاها در سطحى بالاتر از بدن قرار گیرد (مثلاً با گذاشتن بالش زیر پاها) به بازگشت خون وریدى از پاها کمک مى کند.

اگرچه براى گرفتگى عضلات ساق پا کلسیم تجویز مى شود، ولى سه مطالعه مرورى سیستماتیک نشان  داده که باردارى و شیردهى موجب کاهش میزان سرمى منیزیم مى شود؛ بنابراین مصرف منیزیم لاکتات یا سیترات نتایج بهتر و موثرترى نسبت به کلسیم دارد. علائم کمبود منیزیم شامل ترمور یا لرزش عضلات، آتاکسى، تتانى، یبوست و گرفتگى عضلات است؛ با تجویز مکمل منیزیم بهبودى مى یابد. مطالعات مذکور نشان داد که تجویز منیزیم لاکتات یا سیترات سطح سرمى منیزیم را افزایش نداده، ولى گرفتگى عضلات بهبود یافت.

پیکا یا ویار

منظور از پیکا خوردن مواد نامناسبى است که از نظر تغذیه اى کم ارزش، بى ارزش و یا مضر هستند. در دوران باردارى این مواد نامناسب اغلب شامل مصرف خاک یا نشاسته (رایج ترین)  و مصرف مواد غیر غذایى دیگر از قبیل یخ. کبریت سوخته، سنگ، زغال، خاکستر، سیگار، مهر نماز، نفتالین و… مى باشد. جایگزین کردن مواد نامناسب سبب کاهش دریافت مواد مغذى مفید و در نتیجه کمبود ریزمغذى ها مى شود. همچنین مصرف زیاد موادى که حاوى انرژى هستند از قبیل نشاسته  مى تواند سبب چاقى شود.

برخى دیگر از مواد نامناسب (پیکا) نیز ممکن است حاوى مواد سمى یا آلودگى میکروبى باشند؛ و یا ممکن است در جذب مواد معدنى از قبیل آهن اختلال ایجاد کنند. در نهایت مشکلاتى نظیر مسمومیت، یبوست، کم خونى همولیتیک جنینى، بزرگ شدن بناگوش و انسداد معده و روده کوچک و آلودگى انگلى از عوارض پیکا مى باشند.

اتیولوژى (سبب شناسى) پیکا به خوبى مشخص نیست. در گذشته معتقد بودند مصرف مواد غیر غذایى سبب برطرف شدن ویار و استفراغ مى شود. برخى نیز معتقدند کمبود یک ماده ى مغذى ضرورى از قبیل کلسیم یا آهن سبب پیکا مى شود. هر دو این فرضیه ها درباره ى علت پیکا پایه علمى ندارد. بروز پیکا محدود به منطقه جغرافیایى، نژاد، جنس، فرهنگ یا وضعیت اجتماعى نیست و فقط به زنان باردار منحصر نمى شود.

 

اصلاح رفتار غذایى و داشتن تغذیه صخحیح و سالم در برطرف نمودن پیکا مؤثر است.

یبوست در دوران بارداری

یبوست

تغییرات هورمونى دوران باردارى و فشار ناشى از بزرگ شدن رحم به روده به ویژه در اواخر دوران باردارى سبب کاهش حرکات دستگاه گوارش و در نتیجه ممکن است در اجابت مزاج مشکل ایجاد کند. در زنانى که با اوندانسترون براى بهبود تهوع و استفراغ درمان مى شوند و یا قرص آهن را براى پیشگیرى یا درمان کم خونى مصرف مى کنند یبوست غیرمعمول نیست.

توصیه های تغذیه ای برای  پیشگیرى و یا رفع یبوست:

  • افزایش دریافت مایعات
  • مصرف مداوم سبزى ها و میوه هاى تازه
  • افزایش فعالیت بدنى و قدم زدن و فعالیت ائروبیک روزانه به صورت منظم و مداوم
  • مصرف غذاهاى ملین طبیعى مانند غلات کامل و حبوبات، میوه ها و سبزى هاى فیبردار و میوه هاى خشک به خصوص آلو و انجیر

هموروئید یا بواسیر

واریسى شدن سیاهرگ هاى موجود در مقعد را هموروئید یا بواسیر مى نامند. علت آن افزایش فشار ناشى از وزن جنین مى باشد. هموروئید ممکن است باعث ایجاد ناراحتى، سوزش و خارش شود و گاه پاره شدن مویرگ ها سبب خونریزى از مقعد و آنمى مى گردد.

معمولاً مشکل هموروئید با تغییر و اصلاح عادات بد غذایى، کنترل کردن یبوست از طریق اجابت مزاج در زمان هاى احساس دفع و پیروى از دستورات بهداشتى از قبیل استراحت به منظور کاهش فشار رحم به روده برطرف مى شود.

 

همچنین مقاله های زیر در زمینه بارداری ممکن است برای شما مفید باشد:

منابع

  • برنامه کشورى مادرى ایمن ( مراقبت هاى ادغام یافته سلامت مادران)، والافر، ش و همکاران. وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی، سال ۱۳۸۹
  • Bonnie S. Worthington-Roberts, Sue Rodwell Williams, Mosby: Nutrition in Pregnancy and lactation. 5th ed, St. Louis: Mosby, 1993.
  • Cunningham FG, Leveno K J, Bloom SL, Hauth JC, Rouse D J, Spong C Y: Williams 23rd ed, The McGraw-Hill, 2009.
  • American College of Obstetricians and Gynecologists: Gestational diabetes. ACOG Practice Bulletin. Obstet Gynecol. 2001. No: 30.
  • Kathleen M, Rasmussen and Ann L. Yaktine: Weight Gain during Pregnancy. Washington DC, National Academies Press, 2009.
  • Mahan LK, Escott-stump S. Krause’s, Food, Nutrition and Diet Therapy (eds), 13th ed, Philadelphia, WB Saunders Co, 2012, PP: 340-371.
  • Metzger BE, Gabbe SG, Persson B, Buchanan TA, Catalano PA, Damm P, et al: Recommendations on the diagnosis & classification of hyperglycemia in pregnancy. IADPSG, Consensus Panel. 2010.
  • Nicholson W, Bolen S, Witkop CT, Neale D, Wilson L, Bass E: Benefits and risks of oral diabetes agents compared with insulin in women with gestational diabetes: a systematic Obstet Gynecol, 2009.
  • World Health Organization (WHO): Growth Chart, available from: http://www.who.int/growthref/who2007_bmi_for_age/en.
  • S. Preventive Services Task Force: Screening for gestational diabetes mellitus; recommendation statement. Ann Intern Med, 2008

 

نوشته های مشابه

0 0 رای ها
امتیاز این مقاله
اشتراک در
اطلاع از
0 دیدگاه
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا
0
افکار شما را دوست داریم، لطفا نظر دهید.x