عوامل موثر در افزایش رشد قد

قد انسان شاخصی است که بر حسب مقدار اندازه گیری شده و توسط ژن های متعدد و عوامل محیطی  (تغذیه و ورزش) کنترل می شود. بسیاری از مطالعات اثر عوامل ژنتیکی را در تعیین قد تایید می نمایند. اغلب این مطالعات با ارزیابی میزان شباهت بین خویشاوندان، وراثت پذیری را تعیین می کنند. برای اندازه گیری دقیق اثر عوامل ژنتیکی در تعیین قد افراد می توان تعداد نشانگرهای ژنتیکی که آنها به اشتراک می گذارندرا اندازه گیری نمود.

به طور معمول در دخترها با شروع فرآیند بلوغ، جهشی در رشد قدی اتفاق می افتد اما در پسرها این گونه نیست. پس از بلوغ سرعت رشد قدی کاهش می یابد و با بسته شدن صفحات رشد استخوانی، رشد قد متوقف می‌شود. در دختران حدود ۱۳تا ۱۵ سالگی و در پسران ۱۵ تا ۱۷ سالگی صفحات رشد استخوانی بسته می شود. 

محققان نشان داده‌اند ۸۰ درصد رشد قد تحت تأثیر عوامل ژنتیکی قرار دارد. بنابراین، عوامل ژنتیکی نقش مهمی در تخمین قد یک کودک دارد. از آن جا که افراد جوامع مختلف دارای زمینه های ژنتیکی متفاوتی هستند، نقش وراثت در رشد قدی آنها متفاوت است. اما سؤالی که مطرح می‌شود این است که چگونه جمعیت‌های مختلف با ویژگی‌های ژنتیکی مشابه می‌توانند وراثت پذیری متفاوتی داشته باشند. در پاسخ به این سؤال می توان این گونه توضیح داد که عوامل محیطی، پتانسیل ژنتیکی یک جمعیت را برای یک صفت یا ویژگی مشخص به حداکثر می رسانند. در کشورهای توسعه یافته تغذیه در دوران کودکی نقش مهمی در افزایش رشد قدی دارد زیرا پتانسیل ژنتیکی افراد را شکوفا می نماید. توجه به تغذیه در دوران بارداری و شیردهی و اهمیت به وضعیت تغذیه ای در دوران طلایی کودکی و بلوغ برای پیشگیری از کوتاه قدی فرزندان ضروری است. رعایت نکات زیر در بهبود رشد قد مؤثر است.   

۱. بهبود رشد قد با دریافت یک برنامه غذایی متعادل و متنوع

سوء تغذیه در دوران کودکی اثر منفی در رشد قدی دارد. پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و متنوع شامل میوه‌ها و سبزی‌ها؛ مواد غذایی که پروتئین بالا دارند مثل گوشت، ماهی، مرغ، حبوبات ، شیر و لبنیات؛ مواد غذایی  نشاسته‌دار مثل سیب زمینی، نان، برنج، پاستا؛ و کنترل دریافت چربی، شکر و نمک مصرفی اهمیت بالایی در رشد قدی کودک دارد. دریافت کافی برخی از مواد مغذی نیز در افزایش قد مؤثر است. به عنوان مثال کلسیم یکی از عناصر ضروری در افزایش رشد قدی است؛ لبنیات بهترین منبع جهت تأمین کلسیم بوده و برای جذب کلسیم دریافت ویتامینD ضروری می‌باشد. روی، یکی دیگر از عناصری است که برای رشد و افزایش قد لازم است. گوشت قرمز، و زرده تخم مرغ از منابع غنی از روی می‌باشند.

۲. بهبود رشد قد با خواب کافی

معمولا هورمون رشد در مرحله سوم خواب حدودا ۱ ساعت پس از به خواب رفتن، ترشح می شود و بهترین ساعت خواب برای ترشح هورمون رشد از ۱۰ شب تا ۴ صبح می‌باشد. بنابراین، خواب کافی در طول شب، تأثیر مهمی در رشد و افزایش قد دارد. برخی مطالعات نشان داده‌اند سطح هورمون رشد در افرادی که کیفیت خواب مناسبی ندارند، کم‌تر از سایرین است. درحقیقت مؤثرین راهکار جهت افزایش ترشح هورمون رشد خواب کافی و با کیفیت مناسب است. میزان خواب کافی برای هر فرد به نسبت سن و دیگر ویژگی های فردی و ارثی متفاوت است.

۳. بهبود رشد قد با ورزش منظم

ورزش منظم علاوه بر کنترل وزن، تقویت استخوان‌ها و عضلات، با ترشح هورمون رشد به رشد قد نیز کمک می‌کند. تشویق کودکان و نوجوانان به انجام حداقل ۱ ساعت فعالیت‌های ورزشی در روز برای افزایش قد ضروری است. ورزش‌های کششی نظیر یوگا گزینه مناسبی برای افزایش قد است. بسکتبال، استفاده از میله های پارفیکس و شنا نیز توصیه می‌شود.