آیا قرص متفورمین لاغر می کند؟ مضرات و تاثیرات آن را بشناسید
قرص متفورمین یکی از رایجترین قرصهایی است که برای کاهش قند خون بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ تجویز میشود.
داروی متفورمین باعث میشود بدن فرد به انسولینی که به طور طبیعی در بدن ترشح میشود، واکنش دهد و پاسخ مناسبی داشته باشد. این دارو همچنین میزان تولید قند در کبد را کم کرده و میزان جذب قند توسط معده و روده را نیز کاهش میدهد.
در تحقیقات گستردهای که بر روی بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ انجام شد؛ محققان دریافتند افرادی که با مصرف متفورمین در مرحله پیش دیابت کاهش وزن پیدا کرده بودند، توانستند برای مدتی طولانی وزن جدید خود را حفظ کنند. بر اساس تحقیقات، متفورمین میتواند باعث کاهش وزن شود اما این کاهش وزن سریع نیست و به صورت تدریجی و طی یک یا دو سال انجام میگیرد. مقدار کاهش وزن با متفورمین هم در افراد مختلف متفاوت است. به علاوه، باید حتما در کنار متفورمین، ورزش منظم و رژیم غذایی مناسب هم داشته باشید.
البته اگر هدف شما از استفاده متفورمین فقط لاغری است، این نکته بسیار مهم را در نظر بگیرید که این قرص هم مانند تمام داروهای دیگر عوارض جانبی دارد و مصرف بیرویه آن میتواند موجب بروز مشکلات گوارشی نظیر تهوع، استفراغ و اسهال شود.
داروی متفورمین در کاهش وزن
مطالعات زیادی در گذشته نشان داده مصرف کوتاه مدت متفورمین باعث کاهش وزن افراد چاق میشود. متفورمین نمی گذارد قند از کبد وارد جریان خون شود. هنگامی که قبل از صرف غذا، این دارو مصرف شود به مقدار قابل توجهی از افزایش قند خون جلوگیری به عمل میآید. افزایش قند خون بعد از خوردن غذا باعث می شود که پانکراس (لوزالمعده) مقدار زیادی انسولین ترشح کند، زیرا هورمون انسولین، قند خون را کاهش میدهد. انسولین مترشحه با تأثیر بر روی مغز باعث ایجاد حس گرسنگی در شما میشود. در نتیجه بیشتر غذا میخورید و کبد چربی بیشتری ساخته و باعث تجمع مقدار زیادی چربی در ناحیه شکم میشود. این بررسی نشان میدهد استفاده از داروی متفورمین به همراه مصرف کم غذاهای شیرین و چرب، وزن افراد جوان چاق را کاهش میدهد.
همچنین این دارو مقدار قند و کلسترول خون را نیز کاهش میدهد، مقاومت به انسولین را در بیماران دیابتی کم نموده و باعث کاهش جوش (آکنه) در جوانان چاق میگردد.
نکات مربوط به نحوه مصرف
مصرف منظم داروی متفورمین در کنار سایر موارد شامل ورزش، رژیم غذایی مناسب و کنترل وزن میتواند اثرات بسیار مفیدی داشته باشد. متفورمین معمولا همراه غذا استفاده میشود و بعضی از اشکال آن نیز ممکن است فقط یک بار هنگام شام میل شود، که این بستگی به نوع متفورمین تجویز شده توسط پزشک دارد.
با استفاده از سنجش منظم قند، میتوان به مقدار مطلوب متفورمین و این که آیا این دارو به تنظیم قند خون کمک کرده است یا نه، پی برد. همچنین، گاهی لازم است در فواصل ویزیت بیمار، عملکرد کلیوی بیمار نیز با سنجش اوره و کراتینین مورد ارزیابی قرار گیرد.
در موارد بیماری شدید، مصدومیت یا انجام جراحی ممکن است مقدار نیاز به متفورمین متفاوت باشد. گاه در این موارد لازم است پزشک برای دورهای مصرف متفورمین را قطع و از موارد جایگزین استفاده کند که در این موارد بهترین جانشین، انسولین تزریقی میباشد.
هنگامی که یک وعده غذایی فراموش شود، و نیز هنگام ورزش شدید باید دقت بیشتری انجام گردد زیرا این موارد ممکن است در همراهی با مصرف متفورمین سبب تشدید هیپوگلیسی شوند.
در موارد کاهش قند خون باید منابع غنی از قند شامل آب میوه، ژل گلوکز، آب نبات ساده، یا یک حبه قند دسترس باشد. در موارد هیپوگلیسمی شدید که شخص قادر به خوردن و آشامیدن نیست، باید از تزریق عضلانی گلوکاگون، یا تزریق گلوکز وریدی استفاده شود.
در مواقعی که یک نوبت متفورمین فراموش میشود، باید بلافاصله همراه با یک وعده غذایی سبک مصرف گردد. در صورتی که به زمان وعده بعدی رسیدهایم، باید دوز قبلی را حذف کرده و هیچ گاه دو برابر مصرف نشود.
عوارض جانبی متفورمین
مصرف متفورمین ممکن است منجر به عوارضی مانند تهوع، استفراغ، ناراحتی معده، اسهال، ضعف یا طعم گس دهان شود. اگر هر یک از این عوارض ادامه یافت یا بدتر شد به سرعت به پزشک خود اطلاع دهید. اگر ناراحتی معده پس از چند روز یا چند هفته مصرف این دارو در دوز یکسان بازگشت به یک مرکز درمانی یا به پزشک مراجعه نمایید. بروز ناراحتی معده بعد از روزهای اولیه مصرف این دارو ممکن است نشانه اسیدوز لاکتیک باشد.
در صورتی که پزشک داروی متفورمین را برای شما تجویز کرده است، مطمئن باشید فوائد آن بیش از مضراتش بوده است. همچنین، لازم است بدانید اکثر افرادی که داروی متفورمین را مصرف کردهاند، عوارض جدی این دارو را تجربه نکردهاند. معمولا متفورمین باعث کاهش قند خون (هیپوگلیسمی) میشود. اگر این دارو همراه با دیگر داروهای دیابت استفاده شود ممکن است موجب کاهش بیشتر در قند خون شود. در مورد دوز مصرفی داروهای دیابت خود حتما با پزشک یا دکتر داروساز مشورت نمایید.
نشانههای قند خون پایین شامل تعرق، لرزش، تپش قلب بالا، ضعف، تاری دید، سرگیجه، سوزش دست و پا، میباشد. توصیه شده همواره با خود قرصها یا ژل گلوکز برای درمان قند خون پایین به همراه داشته باشید. اگر به هیچ محصول مطمئن گلوکزی دسترسی ندارید، با مصرف منابع قند مانند قرصهای قند، عسل، آبنبات و یا نوشیدن آب میوه غیررژیمی میتوانید قند خون خود را بالا بیاورید. همچنین ورزش سنگین یا مصرف غذاهایی با کالری کم نیز ممکن است باعث قند خون پایین شوند. برای جلوگیری از قند خون پایین سر ساعت مقرر وعدههای غذایی میل کنید و هیچ وعدهای را فراموش نکنید.
علائم قند خون بالا (هیپرگلیسمی) شامل تشنگی، افزایش دفعات ادرار، سرگیجه، سوزش، تنفس سریع و بوی میوهای دهان است. اگر هر کدام از این علائم را مشاهده کردید با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است پزشکتان دوز مصرفی داروهای دیابت را تغییر دهد.
لازم است بدانید که واکنش آلرژیک جدی در مورد داروی متفورمین نادر است. با این وجود اگر واکنش آلرژیک جدی مثل تب، تورم غدد لنفاوی، علائم پوستی، خارش، تورم (مخصوصا در صورت، زبان و گلو)، گیجی شدید و اختلال تنفسی را تجربه کردید، سریعا از فوریتهای پزشکی کمک بگیرید. با توجه به این که لیست عوارض کامل نیست، ممکن است با عارضهای برخورد کنید که ذکر نشده باشد. در این موارد حتما با پزشک خود مشورت نمایید.
بنابراین، عوارض ناشی از مصرف این دارو را میتوان به طور خلاصه، به صورت زیر بیان نمود:
- عوارض خطرناک: ایجاد اسیدوز لاکتیک، آلرژی، کهیر، سختی تنفس، ورم کردن لب و صورت و زبان و حلق که بسیار خطرناک است.
- تب و لرز و علائم شبه آنفلوانزا و افزایش سریع وزن. در چنین مواردی باید سریعا متفورمین را قطع کرد.
- عوارض کم اهمیت ولی شایعتر: سردرد، درد عضلانی، ضعف، تهوع خفیف، استفراغ و اسهال، نفخ، و درد معده.
اگر دچار عوارض جانبی جدی این دارو مانند ایجاد شرایط اسیدوز لاکتیک شدید، مصرف دارو را قطع کنید و به پزشک مراجعه نمایید.
تداخلهای داروی متفورمین
تداخلات دارویی ممکن است عملکرد و اثر داروی متفورمین را تغییر دهد یا باعث افزایش خطر بروز عوارض جانبی آن شود. این مقاله شامل تمامی تداخلات دارویی ممکن، نیست بنابراین، لیست تمامی داروهای مصرفیتان را با پزشک خود در میان بگذارید. و بدون صلاحدید پزشک شروع به مصرف، قطع یا تغییر دوز داروی متفورمین ننمایید. تداخلات دارویی با متفورمین به دو دسته تقسیم میشوند.
تداخل جدی: مصرف داروهای زیر با متفورمین ممکن موجب اثرات بسیار آسیبزنندهای شود. با متخصصین مربوطه در این زمینه مشورت کنید. این داروها عبارتند از:
- مواد کنتراستزا یددار که در عکسبرداریها استفاده میشود.
- داروهای کنترل دیابت مانند گیاه گیمنما، گاتی فلوکساسین
- داروی درمان مالاریا تافنوکوئین
تداخل متوسط: مصرف داروهای زیر با متفورمین ممکن است موجب مشکلاتی شود. توصیه میشود با پزشک در این زمینه مشورت نمایید. این داروها عبارتند از:
- برخی از داروهای کنترل دیابت مانند کینولونها
- سایمتیدین، سفالکسین، رانولازین
- داروهای مسدود کننده کربونیک انهیدراز
- داروی دولوتگراویر، تری متوپریم، واندتانیب، بکتگراویر (داروی درمان ایدز) و پاتیرومر
- داروهای ضد دیابت مانند انسولین و بوپروپین
موارد احتیاط در مصرف قرص متفورمین
- حساسیت به داروهای دیگر:پزشک را در جریان حساسیت به این دارو یا قرصهای دیگر بگذارید. علاوه بر این که درباره حساسیتهای دارویی خود با پزشک صحبت میکنید، باید به او درباره حساسیتهای غذایی، آلرژی به مواد نگهدارنده، شیمیایی و حیوانات هم توضیحاتی بدهید.
- مصرف قرص متفورمیندر دوران بارداری: یکی از داروهای معمول کنترل دیابت در بیماران دیابت نوع ۲، قرص متفورمین است که بسیاری از پزشکان به دلیل عوارض کم آن و این مطلب که باعث افت شدید قند خون نمیشود، به آن اعتماد دارند و FDA نیز این دارو را در گروه B طبقه بندی کرده است که مصرف آن در بارداری مجاز است اما حتما باید تحت نظر پزشک و با توصیه پزشک این دارو دریافت گردد.
- مصرف قرص متفورمیندر دوران شیردهی: اگرچه داروی متفورمین در شیر مادر ترشح میشود، ولی میزان آن کم است و تأثیری بر میزان گلوکز خون نوزاد ندارد.
- مصرف قرص متفورمیندر سالمندان: در صورت وجود اختلال کار کبد، مصرف متفورمین توصیه نمیشود.
- مصرف قرص متفورمین در کودکان: مصرف متفورمین در کودکان توصیه نمیشود.
نکات مورد توجه طی مصرف داروی متفورمین
در مورد علائم قند خون بالا و پایین اطلاعات کسب نمایید و نحوه درمان قند خون پایین را یاد بگیرید. به صورت منظم قند خون را بررسی کنید و نتایج آن را با پزشک خود در میان بگذارید. همچنین آزمایشهای پزشکی مانند آزمایش عملکرد کلیه، عملکرد کبد، شمارش سلولهای خون و قند خون قبل از شروع به مصرف و در زمان مصرف متفورمین به صورت دورهای برای بررسی پیشرفت و عوارض جانبی دارو باید انجام شود.
اگر دوز مصرفی داروی متفورمین را فراموش کردید، در اولین زمان ممکن آن را مصرف کنید. اما اگر نزدیک به مصرف دوز بعدی، به یاد آوردید که دارو را مصرف نکردهاید، نیازی به مصرف دو برابر دارو نیست و فقط دوز تعیین شده را مصرف کنید.
برای نگهداری صحیح داروی متفورمین، آن را در دمای اتاق، دور از حرارت و رطوبت و خارج از دسترس کودکان قرار دهید و از یخ زدن دارو جلوگیری کنید. توجه داشته باشید که داروی منقضی شده را مصرف ننمایید.
تأثیر متفورمین در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
محققین معتقد هستند قرص متفورمین داروی خط اول برای درمان تنبلی تخمدان یا همان سندرم تخمدان پلی کیستیک است. اما استفاده از قرص متفورمین باید همراه با تغییر در سبک زندگی باشد تا بتواند در افراد مبتلا به اضافه وزن و چاقی باعث کاهش وزن شود. کاهش وزن در افراد مبتلا به اضافه وزن و چاقی یکی از عوامل بسیار تأثیرگذار در روند درمان تنبلی تخمدان است.
بجز کاهش وزن متفورمین اثرات متعدد دیگری نیز بر تنبلی تخمدان دارد که شامل ایجاد تخمک گذاری های تقریبا منظم، کاهش سطح آندروژن، کاهش خطر سقط جنین و کاهش خطر دیابت نوع دو، درمان دیابت بارداری و به طور کلی، درمان دیابت میباشد. همچنین در افراد مبتلا به تخمدان پلی کیستیک (PCO) که بدلیل عدم تخمک گذاری، مشکل ناباروری دارند یا به داروهای محرک تخمک گذاری پاسخ نمی دهند، درمان توأم قرص متفورمین و داروهای محرک تخمک گذاری بسیار مؤثرتر می باشد. همچنین قرص متفورمین به تحریک تخمدان در لقاح آزمایشگاهی یا همان IVF نیز کمک میکند.
درمان با متفورمین در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک که سیکل ماهانه نامنظم دارند اما تمایلی به بارداری ندارند نیز ممکن است باعث بازگشت قاعدگی های توأم با تخمک گذاری و در نتیجه قاعدگی منظم تر و به عبارتی درمان سیکل های نامنظم شود. در نتیجه شاید خیلی دور از ذهن نباشد اگر متفورمین را بهترین قرص برای تنبلی تخمدان بدانیم.
و در پایان می توانید در مورد انواع قرص های لاغری مقالات زیر را مطالعه فرمایید:
- قرص لاغری گلوریا
- قرص دایمتیکون و لاغری
- قرص ادیوس و لاغری
- قرص ونوستات و لاغری
- انواع قرص های لاغری و چربی سوز
منبع
WebMD