راه‌کارهای درمان بی‌اشتهایی و بد غذایی کودکان

بی اشتهایی و بد غذایی کودکان از دغدغه های مهم بسیاری از والدین است. توجه به این نکته بسیار مهم است که بی‌اشتهایی با بد غذایی بسیار تفاوت دارد.

اشتهای کودک برحسب میزان فعالیت بدنی، خستگی و سایر عوامل می تواند متغیر باشد. بنابراین، به عنوان یک والدبراساس احساس خود نگویید که کودک من به اندازه کافی غذا نمی خورد، نمودار رشد کودک دقیقا نشان دهنده میزان کفایت غذای دریافتی او می‌باشد.

راه‌کارهای مقابله با بی‌اشتهایی کودکان

در ادامه، مواردی که منجر به کاهش اشتهای کودک می شود، بیان گردیده است. برخی از بی اشتهایی ها نیازمند توجه ویژه و فراوان می باشند اما برخی نیز طبیعی هستند و باید به حس سیری- گرسنگی کودک احترام گذاشت. در این مورد، توجه به نکات زیر ضروری می‌باشد:

• آیا کودک شما به یکباره اشتهای خود را از دست داده است؟ اگر پاسخ مثبت است علل بی اشتهایی کودک می تواند عواملی مانند یبوست، شکم درد و یا بیماری (عفونت ادراری، سرماخوردگی و …) باشد. مهم ترین عامل در این دوران دریافت کافی مایعات است.

• کاهش اشتهای کودکان بعد از دو سالگی یک امر طبیعی است، زیرا رشد کودک به اندازه گذشته سریع نیست و درنتیجه اشتهای او کاهش می‌یابد.

• رفتارها و عادات کودکان در هر دوره از زندگی را نیز باید در نظر گرفت. به عنوان مثال از کودکی که به تازگی یاد گرفته راه برود یا بدود، نباید انتظار داشت که یک جا بنشیند و غذا بخورد. بهترین راهکار این است که کودک را به محیطی آرام و به دور از هرگونه حواس پرتی ببرید.

• برخی از کمبودهای غذایی مانند کمبود ویتامین D، آهن، روی و ویتامین های گروه B سبب بی اشتهایی کودکان می شوند. در این راستا با متخصص تغذیه مشورت نموده و با مصرف مکمل های غذایی مشکل کودک را رفع کنید.

• خستگی بزرگ ترین عامل بی اشتهایی کودک است. انتظار نداشته باشید کودک پس از مدتی بازی و خستگی، بر سر سفره بنشیند. زمان بازی کودک را طوری تنظیم کنید که بتواند قبل از غذا کمی استراحت کند.

• تنقلات نیز یک عامل بسیار مهم کاهش اشتها در کودکان می باشند. این خوراکی ها کالری بالایی داشته و فاقد هرگونه ریزمغذی می باشند. برای مصرف تنقلات قوانینی ثابت بگذارید و زمان مصرف آن را به گونه ای تنظیم کنید که نزدیک وعده های اصلی نباشند، و تا حد امکان تنقلات سالم را در برنامه غذایی میان وعده کودک قرار دهید.

راه‌کارهای مقابله با بدغذایی کودکان

در بسیاری از موارد علل بدغذایی کودک از مشکلات تربیتی ناشی می‌شود تا مشکلات تغذیه ای و یا سایر بیماری ها. در این مورد، والدین باید با مبانی تربیتی و ویژگی های شخصیتی در هر دوره سنی آشنایی داشته باشند. کودک بد غذا اشتهای کمی ندارد، بلکه او به خوردن غذا تمایلی نداشته و یا بسیاری از غذاها را دوست  ندارد. مهم ترین علت بد غذایی کودکان، عدم توجه والدین به روش های تربیتی صحیح و ویژگی های رفتاری کودکان در سنین مختلف می باشد. در ادامه، برخی از راه‌کارهای درمان بدغذایی کودکان بیان شده است:

• به عنوان یک والد الگوی خوبی باشید. از کودکی که نوشابه بخش جدایی ناپذیر غذای پدرش است و یا مادر او سرسفره از غذا بدگویی می کند، نمی توان انتظار داشت الگوی غذایی صحیحی داشته باشد.

• کودک را مجبور به خوردن نکنید. اگر سن کودک پایین تر باشد این موضوع وحشتناک تر است. یعنی نه نتها چیزی که دوست ندارد را به او می دهید بلکه در او یک استرس نیز ایجاد می‌شود و به جای این که کودک از غذا خوردن آرامش بگیرد تنها نگرانی و اضطراب را تجربه می کند. به علاوه، به هیچ وجه برای غذا خوردن کودک از تنبیه فیزیکی، توهین و تحقیر استفاده نکنید.

• در غذا خوردن کودک نظم  ایجاد کنید. نظم در غذا خوردن تنها به معنای مشخص کردن زمان های مشخصی برای خوردن غذا نیست. بلکه به این معنا است که برای غذا خوردن کودک مکانی خاص و بشقاب، لیوان و قاشقی مشخص تعیین کنید. با کودک به خرید ظروف مخصوص غذا خوردن وی بروید و به سلیقه او احترام بگذارید. همچنین، مکانی را برای صرف غذا انتخاب کنید که عاری از عواملی باشد که تمرکز کودک را به هم می‌زند. از جمله مهم ترین عوامل حواس پرتی کودک تلویزیون است.

در زمان های مشخص و با مشارکت هم غذا بخورید. به این ترتیب کودک درک می‌کند، غذا خوردن می تواند چقدر لذت بخش و مهم باشد.

علاوه بر همه موارد گفته شده باید در ذهن داشته باشید که هیچ کودکی بیش از ۱۰-۵ دقیقه پای سفره نمی نشیند. پس حجم و چگالی انرژی غذای کودک را طوری تنظیم کنید که کودک بتواند در آن بازه زمانی غذای خود را تمام کند.

• از مشارکت کودکان استفاده و به استقلال آن ها بها دهید: از جمله علت های رایج در بدغذایی کودکان و امتناع از خوردن غذا، عدم توجه به حس استقلال طلبی آن ها است. از چند طریق می توانید به این ویژگی کودکان بها داده و به رشد رفتاری آن ها کمک نمود: ۱) از کودکان پیش از تهیه غذا در مورد غذای مدنظر و یا ترکیباتی که دوست دارند در سالاد باشد، بپرسید. ۲) از کودکان بخواهید که شما را در چیدن سفره و میز یاری کنند. ۳) در خرید میوه و سبزی‌ها از کودکان کمک بگیرید.

• به سلایق کودکان احترام بگذارید. کودکان نیز مانند بزرگ‌ترها، برخی از غذاها را دوست دارند و از برخی غذاها خوششان نمی آید. البته باید درنظر داشت که ذائقه کودک در خانواده شکل می گیرد. اگر اهل سالم غذا خوردن هستید، کودک شما هم سالم انتخاب می کند. اما در بین غذاهای سالم هم غذاهایی هستند که فرزند شما نمی پسندد. اگر دایره این نوع غذاها بزرگ نیست و واقعا کودک شما یک غذا را دوست ندارد، به او اصرار نورزید. البته گاهی نیز کودکان شیوه طبخ را دوست ندارند که می توانید با انجام تغییراتی کوچک او را به خوردن غذا تشویق کنید.

• غذاها و خوراکی ها وسیله ای برای تشویق و تنبیه کودک نیستند. گاهی والدین به کودک خود وعده می دهند، در ازای انجام فلان کار خوب، فلان خوراکی یا غذا را جایزه می گیری و در برخی مواقع از طریق نخریدن آن خوراکی، کودک را تنبیه می کنند. این کار کاملا اشتباه است و فلسفه غذا خوردن برای کودک را تغییر می دهد و ممکن است لجبازی کودک را تقویت کند.

• کودکان به دنبال توجه شما هستند. کودکان به دنبال توجه شما هستند. چه با کارهای خوب و چه با کارهایی که شما دوست ندارید. پس سعی کنید بیشتر به کارهای خوبشان واکنش نشان دهید تا تلاش کنند از آن طریق نظر شما را جلب کنند. نسبت به غذا نخوردن کودکان حساسیت نشان ندهید. نگذارید که کودک متوجه نگرانی شما شود و اگر نه از این حساسیت به عنوان یک اسلحه استفاده می کند. اطمینان داشته باشید با یک وعده غذا نخوردن هیچ اتفاقی برای کودک شما نمی افتد.

• با رنگ ها بازی کنید و به دمای غذا توجه کنید. کودکان بیشتر از آن چه شما فکر کنید به ظاهر و طعم غذا اهمیت می دهند.  شاید باورتان نشود برخی از کودکان بیسکوییت شکسته نمی خورند و ساندویچی که نان آن نامتقارن است را مصرف نمی کنند و تمام این ها طبیعی هستند. حتما از سبزی‌های رنگی برای تزئین غذای کودک خود استفاده کنید. همچنین کودکان غذاهای خیلی سرد و یا داغ را نمی خورند. ابتدا بگذارید غذا به دمای ایده آل خود برسد و سپس در دسترس کودک قرار دهید.

^• دسته جمعی غذا بخورید. قرار گرفتن کودک در جمعی که همه با اشتیاق غذا می خورند به ویژه اگر این جمع خانواده یا همسالان کودک باشد، اشتهای کودک را افزایش و تفکر او نسبت به غذا را بهبود می بخشد.

• عجله را از غذا خوردن حذف کنید. نمی توان انتظار داشت کودکی دیر از خواب بیدار شود و با استرس آماده شدن برای مدرسه خوب صبحانه بخورد. تغییراتی از این دست نیازمند در نظر داشتن یک برنامه برای کودک است. چرا که کودک اگر بخواهد زودتر از خواب بیدار شود باید کارهای روز قبل خود را زودتر تمام کند، زودتر بخوابد و وسایل فردای خود را آماده کند.

بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت:

درمان بی‌اشتهایی و بد غذایی کودک نیازمند مجموعه ای از عوامل می باشد و باید تمام موارد بالا را در نظر داشت و به کار گرفت. دوران کودکی سریع ترین دوران رشد کودک است و تک تک روزهای آن حائز اهمیت است. به همین دلیل نمی شود از کنار آن راحت عبور کرد. اگر نیازهای تغذیه ای کودکی در این دوران رفع نشود، رشد و تکامل جسمی و ذهنی کودک دچار اختلال       می شود. اختلالی که شاید تا آخر عمر جبران نگردد. پس در کنار روش های تربیتی باید به عنوان یک والد نیازهای تغذیه ای کودک خود را بشناسید و برای رفع آن تلاش کنید.