عوارض لاغری سریع چیست؟

ممکن است پیروی از رژیم‏های شدید و سخت در کوتاه مدت منجر به کاهش وزن بیشتر و سریع تری، نسبت به رژیم های اصولی، بشود، اما باید به مسئله‏ بسیار مهم دیگری نیز توجه شود و آن مسئله این است که در ساختار بدن چه تغییراتی ایجاد شده و کاهش چه چیزی باعث کاهش وزن بدن شده‏ است. در این زمینه تحقیقات مختلفی صورت گرفته و تأثیر رژیم‏های غذایی بر ترکیب بدن را بررسی کرده و به این نتیجه رسیدند که رژیم‌های کاهش وزن اصولی، بیشتر باعث کاهش بافت چربی می شوند. در حالی که بیشتر کاهش وزن در رژیم‏های سخت و کاهش وزن‌های سریع، به علت از دست دادن آب و عضله بدن می‌باشند. این موضوع نشان می ‏دهد که با وجود کاهش وزن سریع در رژیم‏های سخت، این رژیم‏ها نتیجه‏ ضعیف‏تری نسبت به رژیم‏های اصولی دارد و حتی باعث آسیب جدی به بخش‏ها و اندام‏های مختلف بدن هم می‏ شوند.

در این مقاله، به برخی از عوارض شایع کاهش وزن سریع و غیراصولی اشاره می ‏شود.

عوارض شایع کاهش وزن سریع و غیر اصولی

• کاهش توده‏ عضلانی

  

بدن در اثر کاهش وزن هم بافت چربی و هم بافت عضلانی از دست می‏ دهد که در رژیم‏های معمولی و اصولی، کاهش توده عضلانی زیاد نیست و بدن بیشتر بافت چربی از دست می‏ دهد، اما در اثر کاهش وزن سریع و غیر اصولی، بدن ممکن است توده‏ عضلانی زیادی از دست بدهد و این موضوع در بعضی موارد می‏ تواند عامل اصلی کاهش وزن باشد زیرا وزن توده عضلانی از وزن بافت چربی بیشتر است.

• اختلالات گوارشی

  

اختلالات مختلف ایجاد شده در دستگاه گوارش از شدیدترین عوارض کاهش وزن سریع و غیراصولی هستند و آسیب‏های جدی به دستگاه گوارش وارد می کنند. دستگاه گوارش هم مانند سایر دستگاه‏های بدن برای فعالیت نیاز به انرژی دارد و کاهش ناگهانی انرژی دریافتی بدن منجر به تغییر روند فعالیت‏های معمولی دستگاه گوارش می‏شود که نتایج زیانباری دارد. یبوست یکی از عوارضی است که در دستگاه گوارش به علت کاهش شدید انرژی دریافتی و کاهش مصرف فیبرهای غذایی ایجاد می‏ شود. دستگاه گوارش وظیفه ترشح هورمون‏های مختلف را بر عهده دارد و اختلال در فعالیت‏های دستگاه گوارش باعث اختلالات سیستم های مختلف در بدن می‏ شود.

• ایجاد سنگ کیسه صفرا

کاهش ناگهانی انرژی دریافتی باعث می ‏شود که کیسه صفرا نتواند به صورت منظم صفرا را به درون روده تخلیه کند و این باعث تجمع مقادیر بیش از حد صفرا در داخل کیسه صفرا شده و در نهایت تجمع صفرا منجر به رسوب آن و ایجاد سنگ‏های صفراوی می‏شود. این سنگ‏ها شاید پس از یک رژیم ‏غذایی سخت، تشخیص داده نشوند، اما معمولا در اثر سایر بیماری‏ها خود را آشکار می‏‌کنند.

• اختلال در سیستم ایمنی بدن

کمبود انرژی در بدن که از عوارض کاهش شدید انرژی دریافتی است، باعث ترشح‏ هورمون‏های استرس و این موضوع باعث تضعیف سیستم ایمنی می‏ شود. علاوه بر این، رژیم‏های کاهش وزن غیر اصولی معمولا منجر به کمبود ریز مغذی‏ها شده که این مسئله هم باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می‏شود.

• مشکلات پوستی

پوست گسترده‏ ترین اندام بدن است و کل سطح بدن را پوشانده است و به تدریج با رشد بدن، این اندام هم بزرگ می‏ شود. اضافه وزن باعث می‏ شود که پوست بدن کشیده شود تا بتواند سطح بزرگ‌تری را برای ذخیره سلول‏های چربی فراهم کند. در اثر کاهش وزن بسیار سریع بدن قادر به حذف پوست اضافه نیست و این پوست‏های اضافه حالت آویزان و شل نمایان می‌شوند.

• ریزش مو

  

رژیم‏های غذایی سخت و غیراصولی، انرژی کمی برای بدن فرد تأمین می‏ کنند. به طور معمول، مصرف کم‌تر از ۱۸۰۰ کیلوکالری در روز برای مردان و کم‌تر از ۱۲۰۰ کالری برای زنان، فرد را در خطر کمبود مواد غذایی مختلف از جمله ویتامین‏ها و مواد معدنی قرار می‏ دهد. رژیم‏هایی که کم‌تر از ۷۵۰ کیلوکالری انرژی در روز برای فرد فراهم می‏ کنند، احتمال سوء تغذیه را به میزان بالایی افزایش می‏ دهند. کمبود مواد مغذی علاوه بر اختلال در متابولیسم بدن، باعث بروز مشکلات دیگری مانند ریزش مو می‏ شود. مواد معدنی مانند آهن، روی و منیزیم و انواع ویتامین های گروه B و ویتامین C برای رویش مو و حفظ ساختار مو ضروری هستند. رژیم‌های کاهش وزن سریع با کالری پایین یا حذف بعضی از گروه های غذایی، اغلب منجر به کمبود این ریزمغذی‏ ها شده و در نهایت منجر به ریزش شدید مو می‌شوند.

• اختلالات هورمونی

بافت چربی یکی از بافت‏های بدن است که وظیفه‏ تولید بعضی از هورمون‏ها را در بدن برعهده دارد. اگر کاهش شدید در بافت چربی در مدت زمان کوتاهی ایجاد شود، بدن قادر به هماهنگ کردن تغییرات هورمونی نخواهد بود و این موضوع منجر به اختلال در فعالیت‏های هورمونی می‏ شود. این تغییرات بسیار گسترده هستند و آسیب‏های جدی به بدن وارد می ‏کنند. علاوه بر این، موارد کاهش شدید انرژی باعث اختلال در سایر غدد ترشح کننده هورمون مثل هیپوفیز، تیروئید و غدد جنسی می ‏شود. رژیم‏هایی که با کاهش شدید انرژی طراحی می‏ شوند، ممکن است منجر به اختلال در سیکل ماهانه خانم‌ها بشوند که ناشی از رژیم‌های غیراصولی و به علت تغییر در فعالیت هورمونی در بدن است.

• سایر عوارض

پیروی از رژیم‏های کاهش وزن غیر اصولی، باعث اختلال در فعالیت‏های مختلف در بدن می‏شود که مانند یک زنجیره عمل نموده و یکدیگر را تحت تأثیر قرار می ‏دهند. علاوه بر موارد گفته شده، مشکلات روانی ناشی از کمبود مواد غذایی مانند پرخاشگری و عوارض فیزیکی مختلفی مثل خستگی مزمن و گیجی نیز از عوارض رژیم‌های غذایی سخت و غیراصولی و کاهش وزن سریع هستند.

بنابراین، با توجه به همه موارد بیان شده توصیه می‌شود برای این که دچار این مشکلات نشوید، زیر نظر یک متخصص تغذیه با تجربه وزن کم کنید تا به عوارض ذکر شده دچار نشوید.

منابع

1. Healthline
2. Krause’s Food and the Nutrition Care Process. Elsevier, 2017.